पुस्तक परिचय क्रमांक:२५० साहेब संध्याकाळी भेटले

वाचन साखळी समूह महाराष्ट्र राज्य

पुस्तक परिचयकर्ता-श्री रवींद्रकुमार गणपत लटिंगे ओझर्डे-वाई

पुस्तक परिचय क्रमांक-२५०

पुस्तकाचे नांव-साहेब संध्याकाळी भेटले

लेखक : अरुण शेवते

प्रकाशन-मेहता पब्लिशिंग हाऊस, पुणे 

प्रकाशन वर्ष व आवृत्ती-पुनर्मुद्रण, फेब्रुवारी,२०१९

पृष्ठे संख्या–९०

वाड़्मय प्रकार-ललित

किंमत /स्वागत मूल्य-१२०₹

📖✒️📚📚📚📚📚📚📚📚📚

२५०||पुस्तक परिचय 

पुस्तकाचे नांव-साहेब संध्याकाळी भेटले 

लेखक:अरुण शेवते 

📚📚📚📚📚📚📚📚📚📚📚

    साहित्यावर निस्सीम प्रेम करणारे यशवंतराव चव्हाण साहेब 

पावलांची स्वस्तिके होतात 

रस्त्यांचे हमरस्ते होतात 

पावसांच्या सरींचा समुद्र होतो

बियांचे झाड होते आणि झाडाला आलेल्या बहराची आयुष्यातल्या दुपारी फुले होतात… अरुण शेवते 

आदरणीय साहेबांशी लेखकाच्या मनाने सा़धलेला संवाद प्रत्येक दिवशी लाभो हेच मागणे साहेबांकडे पत्रातून मागितले आहे.

    महाराष्ट्राचे भाग्यविधाते आदरणीय यशवंतराव चव्हाण यांच्या सहवासातील राजस आठवणी शब्दबध्द करणारे लोकप्रिय साहित्यिक अरुण शेवते यांचे

‘साहेब संध्याकाळी भेटले’ अक्षर साहित्य.काळीज कप्प्यातील अनमोल आठवणी मृदगंधासारख्या दरवळत राहतात.याचा प्रत्यय पानोपानी दिसून येतो.यातील अनेक आठवणी वाचताना हे सुसंस्कृत राजकारणी यशवंतराव चव्हाण साहेबांच्या रसिकता आणि साहित्यिक पैलूंवर प्रकाश टाकणारे हे अनमोल पुस्तक आहे.क्षणिक आठवणी अतिशय समर्पक आणि यथार्थ शब्दात नमूद केलेल्या आहेत.पुस्तकरुपाने,श्रवणीय 

कविता सादर करताना, मासिक प्रकाशन सोहळा आणि दिल्ली व कराड येथील सहवासातील आठवणी पुस्तक रूपाने संचित केलेल्या आहेत.त्या वाचताना लेखक आणि साहित्यिक साहेब यांच्या वाक्चातुर्याची ओळख अधोरेखित होते.

      अहमदनगर येथील १९८४ सालच्या सांस्कृतिक कार्यक्रमात ते म्हणतात की,“आलं तर आलं तुफान.. तुफानाला घाबरून काय करायचं.तुफानाला तोंड द्यायला शिकलं पाहिजे.तुफानापासून पळून जाणाऱ्या माणसाच्या हातून काही घडत नाही.तुफानाला तोंड देण्याची जी शक्ती आणि युक्ती आहे.त्यातून तो काहीतरी करु शकतो आणि घडवू शकतो,”अशी माझी धारणा आहे.

—यशवंतराव चव्हाण 

     ‘साहेब संध्याकाळी भेटले'या आठवणींच्या हिंदोळ्यातील सहा लेख म्हणजे लेखकाच्या जणूकाही मर्मबंधातली ठेव.या पुस्तकात आठवणींची पायवाट, कोवाडचे राजस वैभव, क्षितिज असलेली संध्याकाळ, अनपेक्षित वळण, रेसकोर्सच्या छायेत अन् मावळतीचे रंग अनुक्रमणिकेत आहेत. आठवणींच्या हिंदोळ्यावरील षटकच समाविष्ट आहे.त्यातील एकेक लेख म्हणजे लेखक,स्वामीकार रणजित देसाई व सौ.माधवी देसाई वहिनी,मित्र परिवार आणि यशवंतराव चव्हाण साहेब यांच्या सहवासातील अमृतसंचित श्रवण-वाचन, सादरीकरण आणि विचारांची देवाणघेवाण असा मणिकांचन योगच.

प्रत्येक माणूस वेगवेगळ्या रुपात भेटत असतो.प्रत्येकाचे व्यक्तिमत्त्व भिन्न असले तरी जपलेल्या, झालेल्या, जोडलेल्या मैत्रीत माणूस एकरुप होतो.आठवणींची पाने कधी पिवळी पडत नाहीत;तर ती सतत हिरवीगार असतात.जग कितीही बदलले तरी भूतकाळाच्या आणि माणसांच्या मैत्रीच्या आठवणीत काही फरक पडत नाही.आपण स्वतःलाच ओळखायला विसरलो ना,की मग गोंधळ उडतो.पण याच आठवणींनी त्याकाळी त्या क्षणी भरपूर आनंद द्विगुणित केलेला असतोच. एकमेकांच्या सहवासात असण्यापेक्षा आपण मनाने किती जवळ आहोत.हे महत्वाचे आहे.

     पुस्तक रुपाने साहेबांशी क्षणभरात झालेली लेखकांची भेट अन् स्वामीकार लोकप्रिय लेखक रणजित देसाई यांची स्वामी कादंबरी पुरस्कार विजेती झाली. म्हणून साहेबांनी केलेला हृद्य सत्कार यांचे

वर्णन‘आठवणींची पायवाट’या पहिल्या लेखात केले आहे.बेळगांव शेजारील निसर्गाच्या सानिध्यात वसलेले कोवाड आणि रणजित देसाई यांच्या वाढदिवसाच्या निमित्ताने ‘राजा रविवर्मा’या पुस्तकाचे प्रकाशन सोहळा साहेबांच्या हस्ते संपन्न झाला.त्याची ओळख करून देणारा ‘कोवाडचे राजस वैभव ‘अप्रतिम शब्दसाजात हा लेख गुंफला आहे.यातील सौ.माधवी देसाई वहिनींच्या कार्यक्रमातील प्रास्ताविकाचे रसग्रहण करताना आपण वाचतच राहतो. असं आरसपाणी लेखन आहे.यातील 

परिच्छेद व सुवाक्ये अनेक कार्यक्रमांना उपयोगी पडतील अशी आहेत. मुद्देसूद आणि आशयगर्भित मांडणी.

 साहेबांचे भाषण तर धीरगंभीर आणि भावनाविवश करणारी वाणी.सायली काव्यसंग्रहावरील त्यांचे विचार अप्रतिम शब्दात लेखक अरुण शेवते यांनी मांडले आहेत.‘क्षितिज असलेली संध्याकाळ’ या लेखात 

अहमदनगर येथील सांस्कृतिक कार्यक्रमाचे वर्णन तर बहारदार आहे.थोर माणसाशी फोनवरून संपर्क साधून कार्यक्रमाचे आयोजन करणे ते कार्यक्रम कसा साजरा केला.याचं इत्यंभूत वर्णन आणि साहेबांचे भाषण म्हणजे वाचन रसिकांना मंत्रमुग्ध करणारी भेट आहे.पोतदार मॅडमनी ‘कृष्णाकाठ’, आत्मचरित्रा विषयी केलेले 

भाषण म्हणजे जीवनगाथेचे समर्पक शब्दात पुस्तक परिचय होय.

अनपेक्षित वळण या लेखात लेखकाचे लग्न ठरले पण झाले नाही.याचे विवेचन त्यांनी लेखात केले आहे. अस्वस्थ झालेले लेखक साहेबांच्या भेटीला कराडला जातात. सविस्तर चर्चा करतात.त्यावेळी साहेब लेखक अरुण शेवते यांना दिल्लीला माझ्याकडे मुक्कामाला येण्याचा आग्रह करतात.यामुळे लेखक भारावून जातात.

आयुष्यात दु:ख निर्माण झाल्यावर घरी राहायला बोलावणे म्हणजे साहेबांचा मनाचा मोठेपणा दिसून येतो.

 ' रेसकोर्सच्या छायेत' या लेखात लेखकाने साहेबांच्या दिल्लीतील घरी केलेलं वास्तव्य आणि गप्पागोष्टीचे वर्णन आहे.तसेच अपरात्री  उशिरा जाईपर्यंत स्टेशनवर त्यांनी ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेत्या अमृता प्रीतम यांचे ‘रसिदी टिकट’ पहाटेपर्यंत वाचून काढले.

त्यांची घरी जाऊन घेतलेली मुलाखत आणि साहेबांची साहित्य या विषयावरची  ध्वनीमुद्रीत मुलाखत या लेखात मांडली आहे.अप्रतिम वाचनीय लेख  आहे.

      राजकारणापलीकडील दिसणारा सुसंस्कृत,देखणा माणूस मला बघायला मिळाला.मोजक्याच भेटी पण पुस्तकांवर गप्पा गोष्टी.अन् काव्यरचनेतील आठवणी,

यशवंतराव गडाख यांच्या खासदारकीच्या तिकीटाचा प्रसंग आणि साहेबांचा अखेरचा निरोप…मावळतीचे रंग या उत्तरार्धात मांडला आहे.

 एकंदरीत या पुस्तकात साहेब आणि लेखक यांच्या सहवासातील अमृतसंचित आठवणी सहा लेखातून रसिक वाचकांशी हितगुज साधत आहेत.अप्रतिम पुस्तक आहे.

परिचयक:श्री रवींद्रकुमार लटिंगे वाई सातारा 

लेखन दिनांक-२५ सप्टेंबर २०२५